Met de cropfactor wordt aangeduid hoeveel kleiner de sensor in jouw camera is, ten aanzien van het grootst mogelijke formaat dat in de full frame camera zit ingebouwd. De beeldsensor in die digitale camera heeft de afmetingen van het vroegere negatief uit het analoge tijdperk en geeft de volledige beeldhoek van het objectief weer, dat je op je spiegelreflex of grote systeemcamera plaatst.
Compacte camera’s hebben minder interne ruimte. Waardoor een kleinere sensor wordt gebruikt, die andere karakteristieken heeft. Zo geeft hij niet het volledige beeld weer, maar gebruikt hij slechts een deel van de beeldhoek van de lens. Wanneer je de foto wilt afdrukken moet je hem uitvergroten wat zorgt voor kwaliteitsverlies. Hoe groot de cropfactor is hangt af van de digitale camera die je koopt. Daarom is het goed om de term te begrijpen voor je tot die aankoop overgaat.
Wat is een full frame camera?
Het klinkt misschien vreemd, maar het ouderwetse filmrolletje wordt ook bij de meest geavanceerde digitale camera’s nog altijd als norm gebruikt. Voor de grootte van de beeldsensor en uiteindelijk ook voor de beeldkwaliteit. Want een full frame camera is niet meer of minder dan een moderne, digitale camera waarin een sensor zit, die het formaat heeft van het negatief uit je oude analoge camera. De lichtgevoelige plaat in je digitale camera meet dan 36 bij 24 millimeter, waardoor ze alles registreert wat je via de zoeker door je lens te zien krijgt.
Beeldhoek
De volledige beeldhoek van de lens wordt gebruikt en het licht van de hele scène wordt opgenomen om een negatief beeld op de sensor te vormen, dat vervolgens door de processor in een foto wordt omgezet. Die kan worden geprint zoals vroeger, met een minimale uitvergroting en een maximaal kwalitatief resultaat. Want full frame camera’s hebben een groter dynamisch bereik dan camera’s met een kleinere sensor. En de foto’s vertonen minder ruis, waardoor de kleuren pittiger ogen en de prints ook scherper zijn.
Lichtreceptoren
Doordat de full frame sensor groot is, hebben de lichtreceptoren op die sensor voldoende plaats om het licht te vangen, dat via de lens de digitale camera binnenkomt. Bovendien zitten ze mooier over het oppervlak verdeeld, waardoor ze beter presteren bij weinig licht. Het resultaat is dat kleuren ook bij een hoge ISO zuiver blijven. Zodat je meer nuances ziet en de kleurintensiteit toeneemt. Daardoor heb je minder werk wanneer je RAW-bestanden ontwikkelt en ziet ook de JPEG er meteen veel beter uit. Dat is de reden waarom de meeste professionele fotografen voor een full frame camera kiezen.
Dynamisch bereik
Maar er zijn nog voordelen aan deze camera verbonden. Een groter dynamisch bereik betekent dat je digitale camera in staat is om een groter contrast tussen licht en schaduw op te vangen. Waardoor in de foto meer details te zien zijn. En omdat de brandpuntsafstand van de lens gerespecteerd wordt, is bij de groothoek en de standaardlens een grotere scherptediepte in je foto’s mogelijk. Zodat het, in tegenstelling tot de crop camera, lukt om landschappen van voor tot achter scherp weer te geven.
Wat is een crop camera?
Elke digitale camera die niet over een full frame beeldsensor beschikt, noemen we een crop camera. Het gaat veelal om compact camera’s, bridge camera’s en kleinere systeemcamera’s, waarin minder plaats overblijft voor alle ingebouwde elektronica, zoals de sensor en de processor. Het resultaat is dat fabrikanten keuzes moeten maken. Eén ervan is het verkleinen van de lichtgevoelige beeldplaat, met alle daarbij horende consequenties. Zo wordt niet langer de volledige beeldhoek van de lens gebruikt en blijft van het oorspronkelijke full frame plaatje enkel nog het centrum over.
Uitsnijding
Het is dan alsof je de buitenranden van de full frame foto hebt afgeknipt. Dat bijsnijden wordt onder fotografen croppen genoemd. Vandaar ook de term cropfactor voor kleinere sensoren. Die aangeeft hoeveel de sensor over de diagonaal is verkleind ten opzichte van de 36 x 24 mm beeldplaat en met hoeveel je jouw foto’s moet vergroten om het printformaat van een full frame te evenaren. Maar de cropfactor is ook het getal waarmee je de brandpuntsafstand van alle lenzen moet vermenigvuldigen om de werkelijke brandpuntsafstand ervan te kennen voor jouw specifieke camera.
Cropfactor
De grootte van het getal waarmee je moet rekenen, is voor iedere digitale camera verschillend. De cropfactor hangt af van het gebruikte sensorformaat in jouw toestel. Heb je een full frame camera, is de sensor 36 x 24 mm groot en kun je stellen dat de cropfactor 1 is. De APS-C sensor van Nikon meet 23,6 bij 15 mm waardoor de cropfactor 1,5 bedraagt Terwijl dezelfde APS-C sensor bij het merk Canon met 22,2 x 14,8 mm net iets kleiner is en een cropfactor van 1,6 heeft. Bevat de camera een four thirds systeem, dan is de cropfactor 1,94.
Uitvergroten
Bij een 1 inch sensor moet je alle fotografische waarden met 2,7 vermenigvuldigen. Bij een 2/3 inch camera is de sensor 3,93 keer kleiner. En bij een 1/2 inch camera houd je rekening met cropfactor 5,41. Daarna lopen de waarden snel op. Wat betekent dat je foto’s 7 tot 10 keer kleiner zijn dan bij een full frame camera en je ze sterk moet vergroten bij het printen. Waardoor ze vaak onscherp en onbruikbaar zijn. Want alle onzuiverheden en fouten worden beter zichtbaar. Wat meteen ook de voornaamste reden is waarom je smartphone geen mooie fotoprints oplevert en je camera wel.
Wat is de impact van de cropfactor op de keuze van je lenzen?
Een goede fotocamera biedt nog altijd voordelen. Zeker als hij over een grote beeldsensor beschikt en je foto’s vaak op groot formaat print. Maar let goed op welk objectief je bij jouw camera koopt. Want de cropfactor heeft ook een invloed op de brandpuntsafstand van je lens en de toepassingen waarvoor je die lens nog kunt inzetten. Voor landschapsfotografie heb je een groothoek nodig. Een standaardlens is uitermate geschikt voor reportagefotografie en met je telelens zoom je in op verre elementen uit je omgeving.
Standaard lens
Maar bij camera’s met een kleine sensor liggen die verhoudingen anders. Want waar de standaard lens bij een full frame camera een 50 mm is, zal dat bij een compacte camera met cropfactor 1,5 of 1,6 nog ongeveer 32 mm zijn. En heeft je digitale camera een nog kleinere beeldsensor, dan ligt de standaard op respectievelijk: 26 mm voor een four thirds systeem, 18 mm voor een 1 inch sensor en 12 mm voor een 2/3 inch lichtgevoelige beeldplaat. Wat betekent dat er voor een dergelijk crop camera eigenlijk geen groothoeklens bestaat.
Telelens
Weidse landschappen fotograferen, wordt daardoor moeilijker. Zeker als die ook nog eens volledig scherp moeten zijn. Anderzijds heeft de cropfactor als belangrijkste voordeel dat een telelens veel verder reikt. Waardoor je gemakkelijker gevaarlijke wilde dieren op safari, vogels in volle vlucht, of sportactiviteiten in beeld brengt, die verder van jouw camera verwijderd zijn. Een dure 300 mm bij een full frame wordt al snel een 450 mm bij een APS-C sensor, een 600 mm bij je camera met een four thirds systeem, zowat 810 mm bij een 1 inch sensor en bijna 1.200 mm bij cropfactor 3,93.
Lensfouten
Voor een full frame camera moet je een zeer dure telelens kopen om een verre brandpuntafafstand te bekomen. Hier hebben relatief kleine camera’s het voordeel dat ze goed kunnen inzoomen op verre objecten of locaties met een relatief goedkope telelens. Bovendien heeft een kleine beeldsensor de bijkomende troef dat lensfouten van goedkope lenzen minder opvallen wanneer je je foto’s niet al te groot print. Nadelen van de digitale camera met cropfactor zijn dan weer: een kleiner dynamisch bereik en de beperktere scherptediepte.
Is een full frame camera altijd de beste keuze?
Maar het verschil in kwaliteit tussen een full frame camera en een crop camera verkleint. Waardoor het zeker geen must is om meteen het meest professionele model uit het gamma te kiezen. Weeg de voor- en nadelen rustig tegen elkaar af en koop de digitale camera die het beste bij jouw behoeften past. Heb je een goede groothoeklens nodig om interieurs of landschappen te fotograferen en ben je van plan om je RAW-bestanden zelf te ontwikkelen, dan is de duurdere full frame camera perfect. Die is robuust, heeft verwisselbare lenzen en staat met weinig licht nog prima zijn mannetje. Maar hij is zwaar en moeilijker mee te nemen.
Prijs-kwaliteit
Fotografeer je sporadisch thuis en op vakantie, dan volstaat een kleiner model. De compacte camera is licht en betrouwbaar. Je fotografeert ermee vanaf een veilige afstand en brengt je onderwerp toch groot in beeld, dankzij de cropfactor. De camera is budgetvriendelijker en de fouten van goedkopere lenzen vallen minder op. Waardoor je ook daarop kunt besparen. Alleen in donkere omstandigheden heb je vaker een goede flitser nodig. Omdat je anders de ISO moet verhogen, waardoor er meer ruis in je foto’s te zien is.
Wanneer je een camera gaat kopen is het belangrijk dat je goed let op het formaat van de beeldsensor. Kies er één met een beperkte cropfactor wanneer je van plan bent om zelf je foto’s in het groot te laten afdrukken.
