Wat is een macrolens?

Een macro lens is een lens met een reproductieratio van 1:1. Deze type lenzen worden gebruikt om je onderwerp dichterbij te halen en groter in het beeldkader te tonen. Om dit effect te bekomen moet de lens over een zeer korte minimale brandpuntsafstand beschikken.
Het is misschien kort door de bocht, maar je zou kunnen stellen dat een macrolens een mini telelens is. Alleen is een telelens vooral bedoeld om verre onderwerpen groot te tonen, terwijl je met je macrolens zelf heel dicht bij je onderwerp komt. En toch zijn er heel veel gelijkenissen. Waardoor je met sommige telelenzen ook goede macrofoto’s kunt nemen.
Wat dan nog het onderscheid is en waarom je beter een echte macrolens koopt dan een tussenring te gebruiken, kom je hier te weten. Zoek je naar koopadvies, bekijk dan onze favoriete lenzen voor macrofotografie.

Vergrotingsfactor en reproductieverhouding

Een full frame sensor is 36 x 24 mm groot, wat overeenstemt met het formaat van een negatief uit het analoge tijdperk. Wanneer je een persoon van 2 meter (of 2.000 mm) ten voeten uit op de foto wilt plaatsen, wordt hij verkleind tot pakweg 20 mm om in het beeldkader te passen.

De verhouding tussen het negatieve beeld op de sensor en de realiteit is dan 1:100. Om dit resultaat te verkrijgen, heb je in feite maar twee opties. Of je gaat heel ver van je onderwerp staan en gebruikt een telelens, waardoor het model net in het beeldkader past en de beeldlagen in de diepte sterk op elkaar worden gedrukt.

Met een grote diafragmaopening krijg je dan een onscherpe achtergrond. Of je plaatst een groothoeklens op je camera en gaat dichter bij je model staan. In dat geval zal de achtergrond scherper zijn.

Detailfoto’s

Bij een macrolens liggen de verhoudingen helemaal anders. De lens is bedoeld om dicht bij je kleine onderwerp post te vatten en het bij voorkeur levensgroot te fotograferen. Zodat het bij de opname 1:1 op de sensor komt en op een afdruk groter te zien is dan je het in werkelijkheid zou waarnemen.

Deze optimale vergrotingsfactor zal ervoor zorgen dat je het onderwerp op de foto tot in het kleinste detail kunt weergeven, tegen een totaal onscherpe achtergrond. Als je het beeld dan uitvergroot bij de reproductie of print, komen de specifieke kenmerken van je onderwerp zo sterk naar voren dat je adembenemend mooie foto’s krijgt.

Hoe dicht je bij het kleine onderwerp kunt komen, hangt af van de brandpuntsafstand van je lens. De meeste macrolenzen hebben een vaste brandpuntafstand, die net als bij een telelens boven de standaard van 50 mm ligt. Maar er bestaan ook macrolenzen met een ruimere beeldhoek en met een beperkte zoom. Hoe beter de lens, hoe gedetailleerder de foto.

Wat zijn de voordelen van een macrolens?

Ook met een telelens kun je macrofoto’s nemen. Sommige telelenzen zijn uitgerust met een schuiver waarmee je de macrostand kunt activeren. Andere komen automatisch in de macrostand terecht. En toch ben je beter af met een echte macrolens. Want de lens is korter, de lichtsterkte beter en je krijgt een fraaiere kijk op het onderwerp.

Omdat de vergrotingsfactor bij de macrolens veel groter is en ze meer details registreert die je mooier kunt uitvergroten. Bovendien bekom je met een macrolens een beperkte scherptediepte met een prachtig bokeh effect, omdat de opnameafstand tot je onderwerp heel klein is.

De toevoeging van het woord macro, of micro bij Nikon, aan de naam van de telelens is bijgevolg nogal misleidend. Omdat het eindresultaat er helemaal niet hetzelfde uitziet. Een opname met een telelens is eigenlijk niet meer dan een ingezoomde foto van je onderwerp in zijn omgeving.

Werkafstand

Een telelens zal je onderwerp nooit 1:1 kunnen fotograferen. Bovendien is het met een telelens niet mogelijk om dicht bij je onderwerp te komen, waardoor het er op de foto minder impressionant zal uitzien. Zo zal de telelens je een gemiddelde werkruimte van 50 tot 100 centimeter geven. Terwijl je met een goede macrolens tot op ongeveer 20 centimeter van je onderwerp kunt komen en de beste macrolens je zelfs de mogelijkheid biedt om de werkruimte tot 3 centimeter te verkleinen.

Als je zo dicht bij je onderwerp opnames kunt maken, dan weet je dat het groot in beeld komt en elementen in de achtergrond klein en op een afstand blijven. Waardoor ze minder opvallen. Ze bijgevolg ook de aandacht van het onderwerp niet wegkapen. En ze minder storend in de foto aanwezig zullen zijn.

Scherptegebied

Dat geeft de macrolens een groot voordeel ten opzichte van de andere lenzen. Want waar je met een korte macrolens een scherp minuscuul onderwerp toont tegen een onscherpe, verre achtergrond, zal een telelens de dieptelagen samendrukken en de achtergrond groter mee in beeld nemen. Waardoor die te dominant kan worden ten aanzien van het kleine onderwerp. En met een groothoeklens is het vaak zelfs helemaal onmogelijk om die achtergrond onscherp te maken, waardoor het onderwerp in zijn omgeving verzuipt en het amper nog opvalt in de foto.

Wil je bijgevolg alle aandacht naar kleine objecten laten gaan, heb je een macrolens nodig. Maar behalve daarvoor kun je een macrolens ook inzetten in andere fotografiedomeinen, zoals architectuur of portretfotografie. Waarbij je de nadruk op details in de voorgrond legt, om de fijne structuur van het materiaal of de huid beter te laten zien.

Wat kun je fotograferen met een macrolens?

De minimale scherpstelafstand hangt af van de brandpuntsafstand van de macrolens. Voor kruipende insecten, traag bewegende amfibieën en vaste natuurelementen als bloemen of paddenstoelen, heb je een macrolens nodig, waarmee je heel dicht bij je onderwerp kunt komen. Terwijl je bij portretten en architectuur iets meer afstand moet houden, waardoor je beter een macrolens kiest met een iets grotere brandpuntsafstand.

Wanneer je van plan bent om een macrolens te kopen, moet je daarmee rekening houden. Je interessegebied zal daardoor mee bepalen welke macrolens je het beste koopt.

Portretten

Een goede basisinvestering die je de meeste mogelijkheden biedt, is de macrolens van 100 mm. Dat is een goede portretlens waarmee je op 30 cm van je model gaat staan om de glinstering in de ogen en alle kleurnuances van de iris mooi weer te geven.
Je neemt er prachtige portretfoto’s mee. Maar het kan voor het model soms erg intimiderend overkomen als de fotograaf te dichtbij komt. Daarom is een vertrouwensband belangrijk en leg je het model best uit dat je met een macrolens werkt.
Ook om bloemen en vliegende insecten te fotograferen, is de 100 mm uiterst geschikt. Omdat je van die vliegende en soms stekende beestjes toch net iets meer afstand moet bewaren dan je zou doen bij traag bewegende of vaste onderwerpen, waarvoor je heel rustig je camerastandpunt kunt bepalen.

Natuurfotografie

Die naaktslakken, rupsen en mieren, maar ook paddenstoelen en waterdruppels onderaan de punt van een lange grasspriet, fotografeer je met een 50 of 65 mm. Die kortere brandpuntsafstand maakt het mogelijk om je camera op een ministatief met macroslede dichter bij het onderwerp te plaatsen. En de 5x vergrotingsfactor zorgt ervoor dat je zelfs de kleinste details sterk uitvergroot op de afdruk verschijnen.
Wanneer je minder tijd hebt om een opstelling te maken, kun je uiteraard ook vanuit de hand fotograferen. Maar kies dan een voldoende snelle sluitertijd om de scherpte te bewaren, die zo kenmerkend is voor macrofotografie. Anders zouden wazige details het beeld alleen maar verstoren.

Productopnames

Dezelfde macrolens is ideaal om productopnames te maken. Want voor fabrikanten en merken is het erg belangrijk dat hun verpakkingen en logo’s correct worden afgebeeld. Met de juiste verhoudingen en kleuren, zodat de producten herkenbaar blijven en een duidelijke link met het merk wordt gelegd.
De zeldzame groothoek macrolens is dan weer vooral bedoeld om structuren goed weer te geven en ervoor te zorgen dat ook grotere elementen van dichtbij in beeld kunnen worden gebracht. Vooral architectuurfotografie heeft daar baat bij. Maar de lens wordt ook gebruikt voor voedselfotografie.

Alternatieven

Wil je goedkope macrofoto’s maken, dan kan dat met tussenringen, voorzetlenzen, een balg of een omgekeerde lens. Maar niets gaat boven de macrolens. De voorzetlens plaats je op je gewone lens, zodat de brandpuntsafstand ervan verandert. Maar dat gaat ten koste van de scherpte. Bovendien kun je de autofocus niet langer gebruiken. Met tussenringen verkort je de werkafstand, maar omdat je de gewone lens verlengt, gaat minimaal 1 stop per ring aan licht verloren. En wil je het onderwerp groter weergeven, moet je ringen combineren, waardoor de sluitertijd aanzienlijk langer wordt. Met de uitschuifbare balg kun je sneller dicht bij je onderwerp komen. Maar ook hier gaat licht verloren. Hoe langer de balg wordt, hoe erger de gevolgen. De omkeerring of omgekeerde lens is een laatste manier om van een lens een macrolens te maken. Maar de oplossing dateert uit het analoge tijdperk en veel cameramerken bieden deze optie niet meer aan. Bovendien kun je met tussenringen of de omkeerring niet langer scherpstellen op oneindig, wat je creatieve mogelijkheden nog meer beperkt.