Wat is RAW-fotografie?

Bij RAW fotografie verwijst worden foto’s opgeslagen in een ongecomprimeerd formaat. Dit wil zeggen dat alle informatie (bij het nemen van de afbeelding) opgeslagen wordt. Dat formaat wordt RAW genoemd en betekend dat het beeld niet of minimaal door je camera is bewerkt.

Op die manier blijven alle oorspronkelijke beeldgegevens intact. Als je van plan bent om foto’s nog te bewerken is dit het beste formaat dat je kunt gebruiken. Professionele fotografen fotograferen voornamelijk in RAW-formaat omdat ze de digitale bestanden volledig naar hun hand kunnen zetten.

Wat is het voordeel van RAW-formaat?

RAW-bestanden geven je de mogelijkheid om elke digitale foto afzonderlijk te ontwikkelen of op een aantal foto’s in een map dezelfde basisbewerkingen toe te passen. Zodat je beelden beter worden en ze ook meer één geheel vormen, zelfs al waren de lichtomstandigheden op de verschillende locaties telkens helemaal anders. Het RAW-formaat laat je toe een eigen fotografiestijl te creëren. Want ook na de opname is het nog mogelijk je eigen accenten te leggen. Omdat RAW-bestanden eenmaal alle informatie opslaan, die je nodig hebt om verbeteringen aan te brengen, waar dat bij JPEG niet kan.

Sensorinformatie

Wanneer je een foto neemt, vormt zich een negatief op de sensor van je camera. Aan de achterzijde van die lichtgevoelige plaat bevinden zich miljoenen kleine pixelsensoren die aan de beeldprocessor doorgeven hoe de uiteindelijke foto er hoort uit te zien. Na interpretatie van de gegevens zie je op het LCD-scherm van je camera een JPEG-formaat van je foto verschijnen. Dit is een gecomprimeerd bestand dat meteen kan worden afgeprint. Dat lukt niet met het zwaardere RAW-bestand dat alle ruwe informatie van de beeldsensor naar de geheugenkaart schrijft, zodat jij die kunt bewerken. Zo behoud je ook na het fotograferen de volledige controle over de uitkomst: een zelf ontwikkelde foto.

Ontwikkelen

Op je computer wordt het verschil in afwerking tussen het JPEG- en RAW-bestand duidelijk. Op het eerste gezicht lijkt een JPEG beter, omdat de camera de ontwikkeling voor jou deed en een kant en klare foto afleverde. Maar wanneer je met een goed beeldbewerkingsprogramma aan de slag gaat, merk je pas echt de voordelen van RAW. Het dynamisch bereik is groter. Bijna alle beeldinstellingen kunnen via de nabewerking worden aangepast. Je hoeft je bij de opname niet druk te maken om de witbalans. Je behaalt betere resultaten in moeilijke lichtomstandigheden. Je kunt je fotobestanden onbeperkt aanpassen zonder afbreuk te doen aan het origineel en je foto’s veel groter afdrukken.

Hoe kan ik fotograferen in RAW-formaat

Omdat het RAW-bestand nauw samenhangt met de kwaliteit van de beeldsensor, zal het niet met iedere camera mogelijk zijn om in RAW te werken. Spiegelreflexcamera’s hebben een grote sensor, waardoor je de foto’s die je maakt zowel in RAW als JPEG kunt opslaan. Bij sommige fotocamera’s gebeurt dat op dezelfde geheugenkaart. Andere hebben twee sleuven, waardoor je JPEG- en RAW-bestanden van elkaar kunt scheiden. Dat laatste is handiger en werkt ook sneller. Maar veel camera’s hebben die optie niet. Vooral compacte fototoestellen, met een kleinere beeldsensor, hebben zo hun beperkingen. Ga daarom voor de aankoop van je toestel na welke opslagformaten er mogelijk zijn. Zo bespaar je jezelf de ontgoocheling als je in RAW wilt fotograferen en je camera enkel JPEG’s bewaart.

Kwaliteit

Wat je fototoestel aankan, zie je meestal staan bij de bestandsindeling onder de productspecificaties op de verpakking van de camera. Om RAW te selecteren voor de opnames, ga je naar instellingen en bepaal je vervolgens de kwaliteit of het formaat van de bestanden. Behalve de maximale resolutie is het namelijk vaak mogelijk om middelgrote of kleine RAW-bestanden als opslagformaat te kiezen. Zo bespaar je ruimte op de geheugenkaart. Standaard zal de camera wellicht op JPEG staan ingesteld. Je hebt ook daarin verschillende groottes en kwaliteitsniveaus. De kleinste bestanden zijn bedoeld voor publicatie op het internet. Zij hebben de laagste resolutie. Grotere JPEG’s print je rechtstreeks van de camera, via een USB-kabel met PictBridge of een draadloze connectie tussen camera en printer.

Het verschil in RAW-formaten

Een JPEG is een aanvaardbaar gemiddeld beeld, berekend door de camera. Een RAW is een bestand dat je zelf nog moet ontwikkelen om tot een goede foto te komen. Als dat intussen duidelijk is, sta je een stap verder. Maar net als je denkt het helemaal door te hebben, bemoeilijken camerafabrikanten de zaak. Zo lanceerde Canon met HEIF een nieuw efficiënt beeldformaat, dat qua grootte aanleunt bij een JPEG, maar qua kleurinformatie meer wegheeft van een RAW en hanteert ieder cameramerk zijn eigen afkorting voor RAW. Canon gebruikt de extensies CRW en CR2. Bij Nikon heet RAW NEF. Pentax kiest voor PTX of PEF. Sony hanteert ARW als lettercombinatie. Bij Kodak is dat KDC en Minolta heeft het over MRW. Maar laat je daardoor niet van de wijs brengen. Ze betekenen allemaal hetzelfde.

Lichtwaarden

Het verschil in kwaliteit tussen de verschillende RAW-formaten heeft vooral te maken met de grootte van de sensor en zijn maximale resolutie. En dat verschil is over het algemeen klein. Het onderscheid met JPEG is groter. Op de sensor in de camera wordt een negatief zwart-wit beeld gevormd, dat door de processor naar een digitaal kleurenbeeld wordt omgezet. Per pixelsensor worden groen-, rood- en blauwwaarden toegevoegd. Bij JPEG gaat het per kleur om 256 lichtwaarden. Terwijl een RAW al snel 16.384 helderheidsstappen telt en bijgevolg veel meer nuances in het fotografisch beeld kan leggen.

Bronbestand

Door je RAW-bestanden te ontwikkelen, bepaal je als fotograaf waarop je het accent in je foto’s legt. Je vergroot het contrast of je brengt meer balans in het beeldkader. Je focust op een bepaalde kleur ten voordele van een andere. Je wijzigt de helderheid en de sfeer van je eindproduct. Daarvoor pas je de belichting en de witbalans aan. En alle aanpassingen worden netjes opgeslagen in een apart XMP-bestand dat naast je RAW wordt bewaard. In het XMP-bestand lees je af wat je hebt veranderd. En gooi je het XMP-bestand weg of bewaar je het los van je RAW, kun je helemaal opnieuw beginnen, vanaf de originele broninformatie die in je RAW blijft bewaard. Dat is anders bij JPEG. Breng je daar een verandering in aan, overschrijf je de oorspronkelijke gegevens en ben je het bronbestand kwijt.

Adobe Lightroom

Met dit programma duik je de digitale donkere kamer in. Het is bedoeld om foto’s te verbeteren en alle handelingen op de foto toe te passen, die je vroeger in de doka kon doen, zoals: doordrukken, de lucht bijkleuren en kleuren corrigeren. Maar er zitten geen opmaaktoepassingen in.