Met een circulaire polarisatiefilter (CP-filter) neem je mooiere foto’s in moeilijke omstandigheden. Je tovert verschillende resultaten tevoorschijn, zonder van plaats te veranderen. Alleen maar door de CP-filter te kantelen. Het is een uitzonderlijk hulpmiddel, dat absoluut in je fototas thuishoort. Want de verbeteringen die je met de polarisatiefilter teweegbrengt, krijg je op geen andere manier voor elkaar. Zelfs niet met de meest gebruikte, dure ontwikkelsoftware, zoals: Adobe Lightroom of Adobe Photoshop.
Maar het is belangrijk om heel doordacht te werk te gaan en niet in een valkuil te trappen. Koop de juiste filter voor je digitale camera en leer hoe je de polarisatiefilter correct gebruikt. Anders kan de CP-filter ook tegen je werken. Wij leggen je uit wat de grote voor- en nadelen zijn. Welke verschillende soorten polarisatiefilters er bestaan. Waarop je kunt letten voor je er een koopt. Wanneer je hem het beste inzet en hoe je de grootste vooruitgang boekt, door te fotograferen met een CP-filter op je camera.
Hoe werkt een polarisatiefilter?
De polarisatiefilter bestaat in tegenstelling tot andere filters uit meerdere onderdelen die samen één geheel vormen. Enkel wanneer je ze correct gebruikt, bereik je het gewenste effect. Koop de CP-filter die op je objectief past. Hij is verkrijgbaar in verschillende formaten. De diameter van de lens staat in de buitenring van het objectief gegraveerd. Zo weet je meteen welke grootte polarisatiefilter je nodig hebt en ben je er ook zeker van dat de schroefdraad past.
Courante afmetingen zijn 58, 67, 72, 77 en 82 mm. Maar er zijn ook grotere en kleinere modellen beschikbaar. Waardoor de kans reëel is dat je er ook één voor jouw lens vindt. De meest gekende filtermerken, die polarisatiefilters in hun gamma hebben, zijn: Hoya, Tiffen, NiSi, Benro en Cokin. De prijs varieert van enkele tientallen euro’s tot een kleine 300 euro. Maar de duurste is niet altijd de beste. Ook andere factoren spelen mee. Zoals hoe je de CP-filter gebruikt. Want ook na de montage moet je met een polarisatiefilter nog aan de slag.
Schroef de polarisatiefilter op de lens van je digitale camera door hem naar rechts te draaien. Alleen zo zet de schroefdraad zich op die van de lens vast. De CP-filter bestaat uit twee ringen. De binnenste ring dient om de fotofilter op de camera te bevestigen. De buitenste filterring kantel je voorzichtig in de juiste stand om de polarisatiefilter zijn werk te laten doen. Let erop dat je de buitenste ring bij het verstellen ook steeds naar rechts draait. Anders loop je het risico dat de polarisatiefilter weer van de lens loskomt.
Vanaf een bepaald moment zul je merken dat het fotografische beeld in je zoeker of op het LCD-scherm verandert. Want wanneer de twee filterringen in de juiste stand staan, zullen ze het directe en indirecte licht filteren. Tot alleen nog het licht uit één richting via de lens tot bij de sensor van je camera geraakt. Om daar een gedetailleerd negatief tot stand te brengen. De polarisatiefilter werkt het beste op zonnige dagen, wanneer je van de zon weg fotografeert. De CP-filter zal dan elke schittering in jouw foto wegnemen, die door het felle licht op de glimmende oppervlakken te zien is. Verder versterkt de polarisatiefilter bepaalde kleuren in het beeld. Vooral blauw en groen zullen in je foto intenser naar voor komen. Kleuren ontstaan namelijk door breking van licht. En aangezien je CP-filter in de juiste stand slechts licht uit één richting in je camera toelaat, zullen vooral kleuren die van dat licht gebruikmaken, voordeel halen uit die situatie. Met dat gegeven in je achterhoofd, kun je de polarisatiefilter doelgericht inzetten.
Hoewel de CP-filter voor allerlei doeleinden en disciplines wordt gebruikt, is hij bij uitstek geschikt voor architectuur- en landschapsfotografie, waarbij licht, structuur en kleur een belangrijke rol spelen. Daarnaast kan een polarisatiefilter ook bij portretfotografie een grote meerwaarde bieden. Zolang de hoofdrolspeler in je foto maar voldoende licht vangt en je hem in de juiste omgeving plaatst. Waarbij het belangrijk is om er over te waken dat kleuren en details in de achtergrond niet gaan overheersen. Want aangezien ze veel zichtbaarder worden, loop je ook dat risico. Bekijk welke effecten de polarisatiefilter op de foto heeft en draai hem zo nodig even verder.
Tips om een polarisatiefilter te gebruiken
De werking van de polarisatiefilter stel je namelijk bij met de voorste ring. Zodat de CP-filter soms net iets meer licht doorlaat en een andere keer dat licht nog meer gaat filteren. Zo kun je zonlicht, dat via een wateroppervlak in de richting van je lens weerkaatst, tegenhouden. Waardoor water, dat zonder tussenkomst van de polarisatiefilter als een glinsterende spiegel zou worden weergegeven, met filter plots transparant wordt.
En je zelfs de kiezels op de bodem van het meer in beeld kunt brengen. Of je erin slaagt om meer details te tonen van het kabbelende water, omdat alle lichtreflecties wegvallen. De polarisatiefilter is een goed hulpmiddel wanneer je vaak foto’s neemt op vakantie, aan zee of aan grote plassen. Omdat je het onderwerp op het water, bijvoorbeeld je surfende kleinkind, op de foto wilt vangen, zonder dat er storend fel licht in de weg zit. Ook de blauwe lucht komt mooier in beeld.
De polarisatiefilter maakt het in combinatie met lange sluitertijden mogelijk om watervallen en wilde waterstromen mistig en melkachtig in beeld te brengen. Zodat een dromerige, sfeervolle foto van het landschap ontstaat. Ook andere landschapsfoto’s waarin groen en blauw de hoofdtinten zijn, hebben baat bij het gebruik van de polarisatiefilter. Omdat de koele kleuren daarmee worden geaccentueerd en intenser worden weergegeven. Zodat de natuureigen kleuren het landschap versterken.
Verder is de CP-filter ideaal in een stedelijke omgeving, wanneer je de nadruk op architectuur wilt leggen. Veel moderne, glazen gebouwen zijn erg moeilijk op de gevoelige plaat vast te leggen. Omdat het zonlicht in de ruiten weerspiegelt en in de ramen ook flarden van de omgeving te zien zijn. Door van strijklicht gebruik te maken en de polarisatiefilter op je lens te monteren, slaag je erin het gebouw in zijn volle pracht te tonen. Fotografeer je ook nog eens onder een hoek van 45 graden, wordt het gebouw licht transparant. Strijklicht en de CP-filter verbeteren bovendien het contrast en tonen meer structuren.
Nadelen van een polarisatiefilter
Maar de polarisatiefilter overal gebruiken, is echt geen goed idee. Want aan de CP-filter zijn ook een aantal nadelen verbonden. Binnenshuis heb je er in de meeste gevallen helemaal niets aan. Omdat het daar sowieso al behoorlijk donker is en de polarisatiefilter alleen nog een bijkomend lichtverlies oplevert van ongeveer één tot twee stops. Dat wil zeggen dat je de ISO-waarde van 400 naar 800 of 1.600 moet brengen, wat meer ruis oplevert.
Of een diafragma met een veel grotere opening nodig hebt, waardoor je vaak een dure lens moet kopen. Of langer moet belichten, waardoor het risico op bewegingsonscherpte toeneemt. Gebruik de polarisatiefilter daarom altijd buiten bij voldoende licht.
Al is de CP-filter in de open lucht soms ook geen goed idee. Bijvoorbeeld wanneer je erg veel van het landschap in beeld wilt brengen en daarvoor een groothoeklens op je digitale camera plaatst. Want bij een brandpuntsafstand tussen 18 en 24 mm levert de polarisatiefilter problemen op. Omdat jouw foto’s dan worden ontsierd door donkere vlekken aan de randen en hoeken. Die zwarte vignettering past wel bij een rouwprentje, maar veel minder bij vakantiefoto’s of familieportretten in de prachtig, ruige natuur. En er zijn ook situaties waarin zelfs de beste CP-filter helemaal niets bijbrengt. Zoals bij zonsopgang en zonsondergang, wanneer het licht minder sterk is. Maar ook bij donker, grijs weer en wanneer je van plan bent om tegen de zon in te fotograferen. Denk aan een zonsondergang op zee.
Het effect van een polarisatiefilter is verwaarloosbaar in tegenlichtsituaties. Dan kun je het licht niet zo breken dat de lucht blauwer wordt en de wolken zich duidelijker aftekenen tegen die donkerdere achtergrond. En wanneer je een regenboog ziet, is het al helemaal uit den boze om een CP-filter op de lens van je digitale camera te monteren. Want die ontstaat net doordat het licht bij regen en zon op een heel bijzondere wijze uiteenvalt in een prachtig kleurenspectrum. En wanneer je dat licht gaat filteren met een polarisatiefilter, doorbreek je die magie. Tenslotte is de brekingshoek van het licht ook belangrijk wanneer je water in de foto opneemt. Fotografeer dan in een hoek van minstens 45 graden op het wateroppervlak, anders kun je er niet doorheen kijken en blijft de schittering bestaan.
